Αντιμετώπιση της ξηροστομίας

Η ξηροστομία είναι η ιατρική ονομασία που δίνεται στην ξηρότητα του στόματος. Ιδιαίτερα ανασταλτική στην καθημερινή ζωή, αποτελεί σύμπτωμα υποσιαλίας (μειωμένη παραγωγή σάλιου από τους σιελογόνους αδένες) ή ασιαλίας (πλήρης απουσία έκκρισης σάλιου). Για να αντιμετωπιστεί η ξηροστομία, πρέπει πρώτα να διαγνωστεί και να γνωρίζουμε τα αίτιά της.

Πώς διαγιγνώσκεται η ξηροστομία;

Η διάγνωση της ξηροστομίας γίνεται σε τρία στάδια: 

• ιατρική διερεύνηση. Ο ασθενής καλείται να απαντήσει στις ακόλουθες ερωτήσεις: «Έχετε καθημερινή αίσθηση ξηροστομίας για περισσότερους από 3 μήνες;», «Έχετε ξηροστομία όταν τρώτε ή μιλάτε;», «Έχετε δυσκολία στην κατάποση ορισμένων τροφών;».
• εξέταση της στοματικής κοιλότητας. Περιλαμβάνει την αξιολόγηση των συνεπειών της ξηροστομίας στο σάλιο (είναι λιγοστό, κολλώδες, παχύρρευστο ή ακόμη και ανύπαρκτο;), στους βλεννογόνους (είναι κόκκινοι, ξηροί;), στη γλώσσα (έχει υποστεί απώλεια θηλωμάτων, είναι γυαλιστερή;), στις γωνίες του στόματος (είναι ρηγματωμένες;).
• το αντικειμενικό τεστ έλλειψης σάλιου. Πραγματοποιείται με την τοποθέτηση ενός κύβου ζάχαρης στη γλώσσα. Ο χρόνος που χρειάζεται για να λιώσει αποτελεί αντικειμενικό δείκτη της μείωσης της έκκρισης σάλιου.

Τι προκαλεί ξηροστομία;

Τα αίτια της ξηροστομίας είναι:

• είτε ιατρογενή, δηλαδή προκαλούμενα από φάρμακα. Δεδομένου ότι το 80% των φαρμάκων προκαλούν αίσθηση ξηρότητας στο στόμα, οι φαρμακευτικές θεραπείες αποτελούν συχνά την αιτία της ξηροστομίας. Η ξηροστομία μπορεί επίσης να προκληθεί από τραχηλοπροσωπική ακτινοθεραπεία, η οποία πραγματοποιείται στο πλαίσιο της θεραπείας ΩΡΛ καρκίνου.
• ή μη ιατρογενή. Η ξηροστομία είναι αποτέλεσμα αυτοάνοσου, ιογενούς λοίμωξης, κατάθλιψης, αφυδάτωσης, διαβήτη τύπου 2 ή επιπλοκής έπειτα από μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας της ξηροστομίας;

Κατά τη θεραπεία ενός ασθενούς που πάσχει από ξηροστομία, ο γιατρός έχει διάφορους στόχους:

• ανακούφιση από τα συμπτώματα της ξηροστομίας, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής.
• πρόληψη επιπλοκών (ιδίως βακτηριακών και μυκητιασικών) και θεραπεία στοματικών βλαβών που προκαλούνται από ξηροστομία.
• Αντιμετώπιση των αιτιών της υποσιαλίας, όπου είναι εφικτό, ώστε να μπορούν οι σιελογόνοι αδένες να εκκρίνουν ξανά σάλιο.
• Για τόνωση της έκκρισης σάλιου, όταν οι σιελογόνοι αδένες δεν έχουν υποστεί ανεπανόρθωτη βλάβη.

Οι θεραπείες έχουν τη μορφή γενικών μέτρων για εξάλειψη, στο μέτρο του δυνατού, των αιτιών της ξηροστομίας και των συνεπειών της (αλλαγή φαρμακευτικής αγωγής, θεραπεία της παθολογίας που προκαλεί ξηροστομία, στοματική υγιεινή και παρακολούθηση, διατροφή). Μπορεί επίσης να συνταγογραφηθούν θεραπείες οι οποίες αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα της ξηροστομίας για διέγερση των σιελογόνων αδένων, όταν είναι ακόμη λειτουργικοί.